Brodawki odbytu (kłykciny kończyste) wywoływane są przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), najczęstszą chorobę przenoszoną drogą płciową. Brodawki dotykają obszaru wokół i wewnątrz odbytu, ale mogą również rozwijać się na skórze okolicy narządów płciowych i w jame ustnej. Najpierw pojawiają się jako małe plamki lub narośla, często tak małe jak główka szpilki. Mogą rosnąć dość duże i obejmować cały obszar odbytu. Dowiedz się więcej o diagnostyce i leczeniu kłykcin kończystych odbytu.
Umów wizytę u proktologa diagnozującego choroby odbytu
Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.
Kłykciny kończyste - wirusowe brodawki odbytu - jak wyglądają?
Brodawki odbytu mają postać płaskich lub uniesionych grudek, blaszek lub narośli w kolorze cielistym. Zmiany mogą być wilgotne, występować pojedynczo lub mnogo. Zmiany rzadko powodują poważne objawy utrudniające wypróżnianie, choć u niektórych pacjentów czasami może pojawiać się uczucie dyskomfortu i świąd odbytu.
Jak dochodzi do zakażenia? Czy infekcja HPV odbywa się tylko przez współżycie?
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest uważany za jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Należy jednak pamiętać, że wirus brodawczaka ludzkiego przenosi się głównie przez kontakt skóry lub błony śluzowej. Do zakażenia może dojść w wyniku korzystania ze wspólnego ręcznika, podczas wspólnej kąpieli z osobą zakażoną czy siedzenia na zakażonej powierzchni (sauna, basen). Wirus może zostać także przeniesiony podczas pocałunku. Penetracyjny kontakt seksualny nie jest więc jedyną możliwą drogą zakażenia.
Rodzina wirusów HPV składa się z ponad 120 szczepów wykazujących tropizm w kierunku nabłonka skóry lub błony śluzowej. HPV penetruje skórę lub błonę śluzową aż do błony podstawnej w poszukiwaniu keratynocytów (specyficznego rodzaju komórek nabłonkowych). HPV może infekować skórę, szyjkę macicy, dolną część narządów płciowych, odbyt lub jamę ustną i gardło. Istnieje ponad 40 typów HPV, które infekują układ moczowo-płciowy i okolice odbytu. Niektóre typy wirusa HPV charakteryzuje wysokie ryzyko transformacji nowotworowej - brodawki odbytu mogą przekształcić się w nowotwór złośliwy (raka odbytu).
Kto jest najbardziej narażony na rozwój brodawek odbytu?
Częstość infekcji HPV w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wzrosła, co można przypisać spadkowi wieku pierwszego kontaktu seksualnego oraz wzroście liczby partnerów seksualnych. Dodatkowe czynniki obciążające to seks analny oraz nałogowe palenie tytoniu. Dodatkowe czynniki to częste korzystanie z publicznych pryszniców, kąpielisk czy sauny.
Objawy zakażenia wirusem HPV - brodawki w odbycie
Po jakim czasie od zakażenia pojawiają się kłykciny kończyste?
Czas między momentem zakażenia a wystąpieniem pierwszych objawów - pojawieniem się brodawek odbytu, wynosi zwykle od trzech do ośmiu tygodni. Niektóre infekcje HPV mogą mieć postać subkliniczną - wirus pozostaje uśpiony w komórkach nabłonka przez lata, co tłumaczy nieraz znaczny upływ czasu między infekcją a pojawieniem się brodawek odbytu.
Jak rozpoznać kłykciny kończyste (brodawki odbytu)?
Kłykciny kończyste są kilkumilimetrowymi zmianami, które zwykle przypominają jasnoróżowe lub brunatne grudki. Wraz z upływem czasu powierzchnię brodawek mogą zacząć pokrywać nitkowate wypustki - brodawki zaczynają przypominać kalafiorowate uwypuklenia.
Czy brodawki odbytu bolą?
Brodawki odbytu w większości przypadków nie są bolesne. Niektórzy pacjenci mogą odczuwać swędzenie i lekki dyskomfort w okolicy odbytu.
Czy z kłykcinami kończystymi odbytu można uprawiać seks?
Kontakty intymne (nawet bez penetracji odbytu) mogą spowodować zakażenie partnera. Z tego względu, do czasu wyleczenia zaleca się rezygnację ze współżycia lub stosowanie prezerwatyw.
Czy kłykciny kończyste są groźne dla zdrowia? Czy mogą powodować raka?
Większość szczepów wirusa brodawczaka ludzkiego HPV powoduje wystepowanie łagodnych zmian, niemniej jednak niektóre z nich mogą przejść tranformację nowotworową. Z tego względu nie można wykluczyć możliwości późniejszego zachorowania na raka odbytu, szyjki macicy, jamy ustnej czy gardła (w miejscach gdzie pojawiły się brodawki). Każda zmiana w odbycie, okolicy narządów płciowych powinna zostać zdiagnozowana i oceniona przez lekarza.
Jak wygląda diagnostyka kłykcin kończystych lub innych zmian na odbycie?
Rozpoznanie brodawek odbytu przeprowadza się klinicznie na podstawie oględzin odbytu przez lekarza proktologa. Zmiany mogą być jednak rozproszone i występować również w kanale odbytu, np. brodawki Morgagniego usytuowane na linii zębatej i dystalnej części błony śluzowej odbytnicy. W związku z tym lekarz proktolog może również wykonać wziernikowanie odbytu (inaczej anoskopię lub badanie endoskopowe odbytu)
Leczenie kłykcin kończystych odbytu
Istnieje kilka czynników, które wpływają na wybór metody leczenia, np. lokalizacja brodawek, liczba zmian, zdolność pacjenta do stosowania przepisanych kremów lub żeli, preferencje pacjenta, a także stan układu odpornościowego pacjenta.
Plany leczenia można sklasyfikować jako metody samodzielnego stosowania przez pacjenta (wyłącznie w przypadku brodawek zlokalizowanych na skórze na zewnętrznej powierzchni odbytu) lub leczenie prowadzone przez specjalistę proktologa (w przypadku brodawek wewnątrzodbytniczych w kanale odbytu, na blonie śluzowej).
W niektórych przypadkach (silny układ odpornościowy) brodawki mogą same zaniknąć. Z drugiej strony u wielu pacjentów dochodzi do rozsiewu kłykcin kończystych. W tym wypadku, jeśli brodawki nie zostaną usunięte, mogą rosnąć, zwiększać swoją liczebność i przenosić się na przyległe okolice intymne. Nieleczone brodawki mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka raka odbytu w dotkniętym obszarze. Brodawki wewnętrzne odbytu mogą nie reagować na miejscowo stosowane maści, stąd konieczna jest interwencja lekarza protkologa.
Opcje leczenia kłykcin kończystych są następujące:
- Stosowane zewnętrznie kremy oraz maści na kłykciny kończyste - zwykle działają najlepiej, jeśli brodawki są bardzo małe i znajdują się tylko na skórze wokół odbytu,
- Środki do stosowania miejscowego, które zamrażają brodawki (wymrażenie azotem),
- Leki stosowane miejscowo, które chemicznie niwelują brodawki (kwas trichlorooctowy, podofilina),
- Chirurgiczne wycięcie brodawek wirusowych odbytu.
Chirurgiczne usunięcie brodawek odbytu
Gdy brodawki są zbyt duże (przerost brodawki odbytu) albo są zlokalizowane wewnętrznie (w obrębie kanału odbytu), lekarz proktolog może rozważyć przeprowadzenie operacyjnego usunięcia zmian. Podczas zabiegu brodawki są wycinane chirurgicznie. Pacjent na czas zabiegu pozostaje w znieczuleniu. Rodzaj znieczulenia zależy od liczby i dokładnej lokalizacji usuwanych brodawek. W przypadku wykrycia mnogich zmian brodawkowych chirurg może przeprowadzać zabieg etapami.
Przez kilka dni po zabiegu może utrzymywać się łagodny ból i dyskomfort okolicy odbytu, niemniej jednak większości pacjentów nie przeszkadza to w codziennym funckjonowaniu. Lekarz proktolog może przepisać na okres rekonwalescencji leki przeciwbólowe. Pacjenci po zabiegu usunięcia kłykcin kończystych odbytu mogą zwykle wrócić do pracy w ciągu kilku dni po operacji. W przypadku bardziej rozległych zabiegów usunięcia brodawek kanału odbytu, okres rekonwalescencji może wydłużyć się o 1-2 tygodnie. W przypadku wykrycia podejrzanych zmian, wycinki kierowane są do badania histopatologicznego celem wykluczenia raka odbytu.
Czy brodawki odbytu mogą nawracać? Badania przesiewowe odbytu
Brodawki mogą powracać wielokrotnie nawet po pomyślnym usunięciu. Dzieje się tak, ponieważ wirus HPV cały czas pozostaje uśpiony w organiźmie po pierwszym zakażeniu. Brodawki powracają zwykle w okresach osłabienia układu odpornościowego. Jeśli dojdzie do rozwoju dużej liczby nowych brodawek, zabieg chirurgicznego wycięcia może być ponownie wymagany. Ważne jest, aby omówić z proktologiem, jak często planować wizyty kontrolne. Podczas tych wizyt zostanie wykonane badanie odbytu pozwalające na wczesne wykrycie brodawek i rozpoczęcie leczenia miejscowego (zamiast operacji w przypadku brodawek zewnętrznych). Badanie kontrolne umożliwiają ponadto wczesne wykrycie zmian, które mogą wskazywać na transformację nowotworową brodawek.
Umów wizytę u proktologa prowadzącego diagnostykę i leczenie kłykcin kończystych odbytu
Wybierz lekarza i umów wizytę przez www lub ZADZWOŃ: 12 352 25 25.
Źródła:
Leszczyszyn J, Łebski I, Łysenko L, Hirnle L, Gerber H. Anal warts (condylomata acuminata) - current issues and treatment modalities. Adv Clin Exp Med. 2014 Mar-Apr;23(2):307-11. doi: 10.17219/acem/37083. PMID: 24913124.
