Czym jest biopsja cienkoigłowa?
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) jest techniką pobierania materiału w celu badania histopatologicznego. Biopsję wykonuje się przy podejrzeniu różnego rodzaju nowotworów np. tarczycy, ślinianek, raka piersi, sutka czy gruczołu krokowego. Biopsja jest metodą nieinwazyjną, niewymagająca znieczulenia. Podstawą do wykonania biopsji jest wykrycie guzka metodą palpacyjną, w badaniu ultrasonograficznym (USG), badaniu radiologicznym (RTG) lub tomografii komputerowej (TK) czy scyntygrafii. W przypadku niewielkich guzków zdarzają się przypadki nie trafienia igłą w zmianę patologiczną (zmiana o wielkości 2 – 3 mm), dzieje się to jednak stosunkowo rzadko. Warto jednak pamiętać, że wynik negatywny badania nie jest jednoznaczny z brakiem występowania zmian nowotworowych. Jeśli wynik biopsji jest niejednoznaczny należy badanie powtórzyć za ok. 3 miesiące. W przypadku np. raka sutka skuteczność biopsji wynosi 80-96%.
Umów wizytę teraz - do lekarza wykonującego biopsję cienkoigłową w naszym szpitalu
Na czym polega biopsja cienkoigłowa?
BAC to metoda pobierania materiału tkankowego o charakterze patologicznym do diagnostyki pod kątem nowotworowym. Podczas badania aspiruje się zawiesinę komórek guza wraz z płynem międzykomórkowym poprzez wkłucie cienką igłą i zaaspirowanie do jałowej strzykawki. Od pacjenta pobiera się tylko aspirat komórek, nie wycinek tkanki.
Badanie wykonuje się najczęściej w pozycji leżącej lub siedzącej w zależności od lokalizacji zmiany chorobowej. Mimo, że badanie zwykle nie wymaga znieczulenia miejscowego, czasem lekarz decyduje się na podanie miejscowo znieczulenia w postaci 1% roztworu lidokainy. Najczęściej stosuje się igły o średnicy 0,6 – 0,8 mm, a strzykawki o pojemności 5 – 20 cm3. Po przebiciu skóry i ukłuciu guza np. ślinianki, tarczycy, piersi, sutka, kilkakrotnie porusza się igłą w górę i w dół, każdorazowo zmieniając kierunek wkłucia igły. Dzięki takiemu działaniu zwiększa się prawdopodobieństwo pobrania odpowiedniej ilości komórek zmienionej chorobowo tkanki. Następnie materiał wypompowywany jest ze strzykawki na szkiełko mikroskopowe i utrwalany. Cały proces trwa ok. 15 minut. Wynik natomiast dostępny jest po 24 godzinach.
Pobrane komórki następie zostają poddane badaniu cytologicznemu, podczas którego są specjalnie wybarwiane i oceniane pod mikroskopem. Patomorfolog ocenia wygląd komórek i ich wybarwienie różnymi barwnikami dającymi odpowiedź o rodzaju komórek aspiratu. Najczęściej biopsję wykonuje się pod kontrolą USG (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana). Kontrola USG daje możliwość precyzyjnego pobrania materiału do badań nawet z niewielkich zmian. Biopsja jest badaniem prostym, niedrogim i szybkim.
Przygotowanie pacjenta do biopsji
Przed pobraniem materiału ze zmiany chorobowej metodą biopsji cienkoigłowej nie jest wymagane specjalne przygotowanie pacjenta. Warto ubrać się wygodnie ze względu na możliwą tkliwość okolicy poddanej biopsji. Jeśli pacjent posiada należy wziąć wyniki badań USG, RTG, TK lub rezonansu magnetycznego. W przypadku biopsji tarczycy zaleca się zabranie ze sobą wyników badań krwi. Należy wziąć także dokumenty z operacji oraz innych badań histopatologicznych.
Powikłania po biopsji cienkoigłowej
Zwykle po biopsji BAC nie występują powikłania. Czasem w miejscu pobrania aspiratu pozostaje niewielki krwiak. Można stosować krem na stłuczenia w celu przyspieszenia resorpcji krwiaka.
Czy biopsja może spowodować, że zmiana chorobowa/guzek się zezłośliwi?
Z punktu widzenia onkologicznego nakłucie biopsyjne guzka jest całkowicie bezpieczne i nie powoduje zmiany guzka w złośliwego lub nie przyspiesza jego rozrostu.
Inne zastosowania biopsji cienkoigłowej
Biopsję BAC można stosować też do odbarczenia dużych zmian torbielowatych w piersiach czy tarczycy. Biopsja odbarczająca pomaga w zmniejszeniu dolegliwości bólowych. Ponad to, biopsję stosuje się też w celu diagnostyki węzłów chłonnych w przypadku podejrzenia przerzutów nowotworów złośliwych. Biopsję BAC można stosować także w celu diagnostyki zmian w obrębie jamy brzusznej np. wątrobie, trzustce. Jest to już jednak bardziej wymagający zabieg, po którym pacjent zwykle zostaje w jedną dobę w szpitalu. W celu diagnostyki nowotworów złośliwych wykorzystuje się biopsję gruboigłową.
Czy biopsja cienkoigłowa jest zawsze skuteczna w 100%?
Jak wyżej wspomniano niekorzystna lokalizacja zmiany chorobowej lub zbyt mała ilość aspiratu z materiałem biologicznym nadającym się do badania może zaważyć na skuteczności biopsji. W przypadku 20-26% przypadków wynik biopsji jest niejednoznaczny. Nie jest to jednak wynik braku umiejętności patomorfologa. Zdarza się bowiem, iż pobrana ilość materiału nie jest wystarczająca patomorfologowi do postawienia jednoznacznego rozpoznania. W takich sytuacjach powtarza się procedurę po 3 miesiącach. W przypadku wykluczenia raka konieczna jest także pilna konsultacja onkologiczna.
Etapy badania
- badanie USG
- wykonanie biopsji
- przygotowanie wyniku badania w trybie pilnym 24 godziny po pobraniu materiału
- konsultacja wyniku z diagnozującym lekarzem
