Rak krtani - objawy, diagnostyka, leczenie

Gdzie leży krtań i jaka jest jej rola?

Krtań to narząd stanowiący część układu oddechowego łączący gardło z tchawicą. Orientacyjnie krtań znajduje się na przedniej stronie szyi. Głośnia to najwęższa część jamy krtani. Podczas oddychania szpara głośni jest otwarta, aby umożliwić powietrzu dotarcie do płuc. Podczas połykania pokarmu głośnia zmienia swoje położenie tak, aby drogi oddechowe zostały zamknięte - zapobiega to przedostawaniu się pokarmu do płuc. W głośni znajdują się dwa fałdy głosowe zwane strunami głosowymi, które umożliwiają generowanie dźwięku podczas mówienia. 

Pierwsze objawy raka krtani

Chrypka lub zmiana głosu

Ochrypły głos, chrypka utrzymująca przez ponad 3 tygodnie może to być pierwszą oznaką raka krtani, jeżeli wykluczono inne przyczyny tego stanu np. 

• ostrego zapalenia krtani,
• refluksu żołądkowo-przełykowego,
• alergii,
• ostrego urazu okolicy szyi. 

Trudności z połykaniem pokarmów, ból podczas połykania

Trudności z połykaniem pokarmów oraz stałe uczucie obcego ciała w gardle może wynikać z ucisku guza nowotworowego krtani na przełyk, utrudniając przemieszczanie pokarmu w dół. Przełykaniu pokarmów może ponadto towarzyszyć dyskomfort lub ból. W pierwszej kolejności należy wykluczyć możliwość połknięcia  ości rybnej lub innej treści pokarmowej mogącej utknąć w okolicy gardła. 

Uporczywy kaszel, świszczący oddech, krwioplucie

Przedłużający się kaszel i drapanie w gardle niezwiązane z zapaleniem górnych dróg oddechowych czy chorobami pulmonologicznymi, może stanowić efekt podrażnienia tkanek przez naciekający guz nowotworowy krtani. Pilna konsultacja lekarska wskazana jest szczególnie w przypadku krwioplucia, odkrztuszania krwistej wydzieliny. 

Nieprzyjemny zapach z ust - halitoza

W niektórych przypadkach zmieniony zapach z ust, gdy wykluczono inne tego przyczyny (próchnica, zapalenie gardła), może wskazywać na raka krtani. 

Wyczuwalny guz na szyi

W zaawansowanych stadiach raka krtani masa nowotworu może formować guz wyczuwalny na przedniej części szyi. 

Utrata masy ciała bez przyczyny

Chudnięcie niezależne od ilości spożywanych kalorii w ciągu dnia, po wykluczeniu niedoczynności tarczycy, zawsze należy traktować jako możliwy objaw rozwijającego się w organiźmie nowotworu.

Czynniki ryzyka rozwoju raka krtani

Palenie papierosów jest najważniejszym czynnikiem ryzyka raka krtani. Duże znaczenie ma ponadto regularne spożywanie alkoholu. 

Do pozostałych czynników ryzyka raka krtani zalicza się:

• dieta bogata w tłuszcze i mięso konserwowane solą, 
• dieta uboga w zielone warzywa liściaste, 
• zakażenie wirusem HPV, 
• narażenie na działanie farb, azbestu, oparów benzyny i promieniowania jonizującego, 
• podeszły wiek.

Diagnostyka raka krtani

W pierwszej kolejności lekarz laryngolog przeprowadzi wywiad dotyczący niepokojących objawów, historii nawyków zdrowotnych, a także przebytych chorób oraz ich leczenia zachowawczego i zabiegowego.

Następnie laryngolog przeprowadzi badanie laryngologiczne gardła i krtani za pomocą małego lusterka z długim uchwytem. Możliwe jest także przeprowadzenie badania fiberoskopii, które pozwala na uwidocznienie strun głosowych. Częstym objawem raka krtani jest porażenie strun głosowych spowodowane naciekiem nowotworowym. Następnie lekarz sprawdzi, czy węzły chłonne szyi nie są przypadkiem powiększone. 

W razie wykrycia guza lub nieprawidłowego anatomicznie nacieku na krtani, zalecane jest wykonanie biopsji, w trakcie której pobiera się próbkę do badania histopatologicznego. 

Po zdiagnozowaniu raka krtani przeprowadza się dodatkowe badania w celu sprawdzenia, czy komórki nowotworowe rozprzestrzeniły się także w obrębie innych części ciała (czy doszło do przerzutów nowotworowych). Rak rozprzestrzenia się w organizmie na trzy sposoby: naciekając tkanki, poprzez układ limfatyczny oraz krew. Guz przerzutowy jest tym samym typem nowotworu, co guz pierwotny. Na przykład, jeśli rak krtani rozprzestrzeni się do oskrzeli, komórki nowotworowe w oskrzelach są w rzeczywistości komórkami raka krtani. 

Badania obrazowe przydatne w diagnostyce stanu zaawansowania raka krtani to: PET-CT (pozytonowa tomografia emisyjna), rezonans magnetyczny. 

Rodzaje raka krtani

Zdecydowana większość nowotworów krtani to zróżnicowany rak płaskonabłonkowy. Wzorce rozprzestrzeniania się komórek nowotworówych zależą od lokalizacji guza pierwotnego i sieci układu limfatycznego w tym miejscu. Nowotwory złośliwe krtani dzieli sie na:

• rak nagłośni (górna część krtani) - najszybciej rozwijający się,
• rak głośni (środkowa część krtani) - wolno rozwijający się,
• rak podgłośni (dolna część krtani) - pośrednie tempo wzrostu. 

Leczenie raka krtani

W procesie wyboru metody leczenia raka krtani bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• mobilność strun głosowych,
• obszar krtani zajęty nowotworem,
• zajęcie chrząstki tarczowatej,
• zajęcie podstawy języka,
• zajęcie tętnicy szyjnej,
• naciekanie przełyku,
• naciek sąsiadujących mięśni krtani,
• zajęcie węzłów chłonnych szyi,
• obecność odległych zmian przerzutowych.

Leczenie wczesnego stadium raka krtani

Rak krtani we wczesnym stadium może być skutecznie leczony z wykorzystaniem:

• radioterapii miejscowej,
• zabiegu chirurgicznego - wycięcia guza nowotworowego z zachowaniem marginesu zdrowych tkanek z zachowaniem własnej krtani. 

Leczenie raka głośni

Zalecana jest miejscowa radioterapia lub zabieg chirurgiczny - wybór metody w dużym stopniu zależy od doświadczenia i prefenrecji lekarza. Chirurgia oszczędzająca głos jest możliwa w większości przypadków, ale nie zawsze. W niektórych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie całkowitej laryngektomii (całkowitego usunięcia krtani). 

Leczenie raka nagłośni

Podobnie jak w przypadku raka głośni, izolowanego raka nagłośni można leczyć za pomocą chirurgii oszczędzającej krtań lub naświetlań. Główną różnicą w porównaniu z rakiem głośni jest ukierunkowanie na towarzyszące leczenie struktur szyi ze względu na większy odsetek przerzutów do węzłów chłonnych. Metody chirurgiczne obejmują resekcję endoskopową lub częściową laryngektomię nagłośniową. 

Miejscowo zaawansowane nowotwory krtani

Nowotwory miejscowo zaawansowane są trudniejsze w leczeniu i zazwyczaj wymagają terapii skojarzonej. Nowotwory te, jeśli można je wyciąć chirurgicznie, nie kwalifikują się do leczenia oszczędzającego krtań. 

Pooperacyjna radioterapia szyi może być wskazana w przypadku:

• naciekania nowotworu okolicznych tkanek (w celu zmniejszenia ryzyka rozprzestrzenienia się nowotworu do tracheostomii),
• zaawansowanego stadium guza i zajęcia węzłów chłonnych,
• marginesów zdrowych tkanek mniejszych niż 5 mm,
• naciekania nerwu. 

Uzupełniająco stosuje się chemioterapię. 

Tracheostomia po całkowitym wycięciu krtani

Tracheostomia to otwór łączący tchawicę z powierzchnią ciała w dolnej części szyi. Tracheostomia tworzona jest celem umożliwienia swobodnego oddychania u pacjentów po całkowitym wycięciu krtani. Otwór ten pozostaje już do końca życia i wymaga specjalnej pielęgnacji. 

Czy mówienie po całkowitym wycięciu krtani jest możliwe?

Po całkowitej laryngektomii pacjenci tracą zdolność do naturalnego mówienia w tradycyjny sposób, ponieważ struny głosowe krtani są głównym narządem odpowiedzialnym za wytwarzanie dźwięku. Istnieją metody zastępcze, które pozwalają na komunikację, takie jak: protezy głosowe umieszczane w tracheostomii - laryngofony, urządzenia elektroniczne wytwarzające dźwięk, mowa tchawiczo-przełykowa. 

Podejrzewasz u siebie objawy raka krtani? Umów wizytę u lekarza laryngologa