Chemioterapia to leczenie farmakologiczne, które polega na podawaniu leków przeciwnowotworowych. Te substancje mają na celu niszczenie komórek nowotworowych, ale mogą również wpływać na zdrowe komórki szybko dzielące się, co może prowadzić do działań niepożądanych, takich jak np. biegunki, zaparcia, wymioty, nudności, brak apetytu czy obrzęki limfatyczne.
Żywienie podczas chemioterapii odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu sił i wspieraniu organizmu w walce z chorobą nowotworową.
Żywienie czasie chemioterapii - umów wizytę u dietetyka klinicznego i uzyskaj indywidualny jadłospis
Dolegliwości ze strony układu pokarmowego podczas chemioterapii
Najczęstsze dolegliwości ze strony układu pokarmowego podczas chemioterapii to:
- Nudności i wymioty, które mogą występować zarówno przed, w trakcie, jak i po chemioterapii. Mogą być one wywołane przez umiejscowienie nowotworu, a także mogą stanowić skutki uboczne chemioterapii.
- Biegunka to częste występowanie luźnych stolców, które wynika z negatywnego oddziaływania chemioterapii na komórki jelitowe.
- Zaparcia związane z działaniem leków przeciwnowotworowych.
- Niektóre leki stosowane podczas chemioterapii skutkują podrażnieniem błony śluzowej jelit, co może prowadzić do uczucia dyskomfortu lub bólu brzucha.
- Chemioterapia czasami wpływa na zmysł smaku, prowadząc do zmiany preferencji smakowych.
- Niektórzy pacjenci doświadczają zmniejszonego apetytu podczas leczenia, co często prowadzi do niedożywienia.
- Niektóre leki mogą prowadzić do owrzodzeń w jamie ustnej, co utrudnia połykanie.
Istotne jest, aby pacjenci zgłaszali wszelkie dolegliwości ze strony układu pokarmowego lekarzowi, ponieważ istnieją różne strategie łagodzenia objawów, w tym leki przeciwwymiotne, leki przeciwbiegunkowe, suplementy i zmiany w diecie, które mogą poprawić jakość życia w trakcie chemioterapii.
Dieta w chemioterapii - najważniejsze zasady
Poniżej znajdują się ogólne zalecenia dotyczące żywienia w okresie chemioterapii:
Prawidłowo zbilansowana dieta
Stawiaj na zrównoważoną dietę, bogatą w różnorodne składniki odżywcze, takie jak białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy i minerały. Zadbaj o kompozycję posiłków.
Dobre źródła białka
Wprowadź do diety źródła wysokiej jakości białka, takie jak drób, chude ryby, jaja, orzechy, nasiona i pestki (jeśli tolerujesz, najlepiej w formie mielonej) oraz chudy nabiał np. jogurty typu islandzkiego. Białko wspomaga regenerację tkanek, co jest istotne podczas chemioterapii. Ponadto zapobiega utracie masy mięśniowej, zmniejszając ryzyko tzw. sarkopenii.
Warzywa i owoce
Jeśli tolerujesz, to spożywaj różnorodne warzywa i owoce, aby dostarczyć organizmowi witaminy, minerały i przeciwutleniacze. Staraj się wybierać produkty o intensywnych kolorach, co często oznacza wyższą zawartość składników odżywczych. Jednak jeśli pojawiają się skutki uboczne leczenia np. biegunki czy wymioty, wówczas wybieraj warzywa i owoce po obróbce termicznej, w formie musów i przecierów.
Błonnik
Dbaj o odpowiednią ilość błonnika w diecie, który wspomaga pracę układu pokarmowego. Jest bardzo pomocny w przypadku zaparć wywołanych m.in.: przewlekłym stosowaniem opioidów. Znajdziesz go w pełnoziarnistych produktach zbożowych, warzywach, owocach i strączkach.
Unikaj potraw o silnym zapachu lub smaku
W przypadku występowania mdłości lub zaburzeń smaku, unikaj potraw o intensywnym zapachu np. czarna kawa, aromatyczne potrawy czy czekolada. Warto eksperymentować z różnymi smakami i teksturami, aby znaleźć coś, co będzie akceptowalne podczas leczenia.
Płyny
Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Spożywaj wystarczającą ilość płynów, preferując wodę niegazowaną, herbatę np. czarną czy owocową, kawę zbożową, rozcieńczone wodą soki owocowe czy napar z rumianku lub melisy. Odpowiednie nawodnienie przed i po cyklu chemioterapii zmniejsza ryzyko występowania skutków ubocznych.
Małe, częste posiłki
Spożywaj mniejsze posiłki, ale częściej. To może pomóc w zapobieganiu uczuciu pełności, które czasem towarzyszy chemioterapii.
Suplementacja
W razie potrzeby skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem klinicznym onkologicznym w sprawie ewentualnej suplementacji witamin i minerałów.
Dieta przy chemioterapii - podsumowanie
Żywienie w chemioterapii polega na stosowaniu odpowiedniej diety, która wspiera organizm w walce z chorobą oraz pomaga w zmniejszaniu skutków ubocznych terapii. Dieta w chemioterapii powinna być zbilansowana, bogata w składniki odżywcze, aby wspomagać układ odpornościowy i zapewnić organizmowi niezbędne substancje potrzebne do regeneracji tkanek oraz do walki z chorobą. Ponadto ważne jest unikanie żywności, która może nasilać dolegliwości, takie jak mdłości czy biegunki, oraz regularne spożywanie posiłków w mniejszych ilościach, ale częściej, jeśli apetyt jest zmniejszony. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić suplementy diety, aby uzupełnić niedobory składników odżywczych.
Konsultacja z dietetykiem
Zawsze warto skonsultować się z dietetykiem specjalizującym się w onkologii, aby dostosować dietę do indywidualnych potrzeb i ewentualnych skutków ubocznych terapii.
Pamiętaj, że każdy jest inny, dlatego ważne jest dostosowanie zaleceń żywieniowych do indywidualnych potrzeb i tolerancji. Regularny kontakt z zespołem medycznym, a w tym dietetykiem onkologicznym, może być kluczowy w osiągnięciu optymalnego stanu odżywienia podczas chemioterapii.
