Echo serca jest bezinwazyjnym badaniem z zakresu diagnostyki obrazowej, wykorzystuje fale ultradźwiękowe do oceny funkcjonowania jam, zastawek serca, dużych naczyń krwionośnych oraz przepływu krwi. Badanie występuje również pod nazwą echokardiografii serca, ultrasonokardiografii (UKG) czy USG serca. Fale ultradźwiękowe oscylują między częstotliwością 2-5 MHz. Echokardiografia pozwala na wykrywanie guzów serca, nieprawidłowości połączeń i przepływów pomiędzy jamami serca, proporcji i położenia serca oraz dysfunkcji lewej komory serca.
Umów wizytę teraz - do kardiologa przyjmującego w naszym szpitalu
Wskazania
Echo serca wskazane jest w przypadku osób, u których przypuszcza się zaburzenia
w pracy serca lub występują choroby przewlekłe powiązane z narządem. Do chorób tego typu zalicza się zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wsierdzia, chorobę zakrzepową, nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną. Ponadto, badanie wykonuje się u pacjentów po przebytych zawałach serca, a także z występującymi problemami z rytmem bicia serca, szmerami oraz trudnymi do skategoryzowania bólami.
Rodzaje echa serca
Badanie echokardiograficzne można przeprowadzać odmiennymi metodami
w zależności od możliwości zdrowotnych pacjenta oraz objawów, jakie towarzyszą skierowaniu na badanie serca. Poszczególne rodzaje echokardiogramu różnią się między sobą także stopniem szczegółowości obrazów. Oto rodzaje UKG serca:
- Echo serca przezklatkowe - badanie wykonuje się przez ścianę klatki piersiowej. Stanowi podstawową metodę diagnostyczną w przypadku rozpoznawania przyczyn omdleń, szmerów serca, występowania bólów w klatce, jak i w diagnostyce zawałów, choroby niedokrwiennej, nadciśnienia tętniczego i płucnego oraz schorzeń osierdzia i aorty.
- Echo serca przezprzełykowe (TEE) - sonda echokardiogramu zostaje wprowadzona przez gardło, dzięki czemu bezpośrednio przylega do serca. Przed zabiegiem stosuje się znieczulenie miejscowe w formie sprayu, a dodatkowo niekiedy środek uspokajający dla rozluźnienia i ułatwienia wprowadzenia sondy. Na kilka godzin przed badaniem zaleca się brak spożywania posiłków. Wskazaniami do wykonania przełykowego badania jest podejrzenie występowania skrzepliny w jamach serca, zaburzeń funkcjonowania lub zapalenia sztucznych zastawek oraz problemów z rozwarstwieniem aorty. Obraz z badania TEE jest wyraźny, dzięki bliskości przełyku z lewą stroną serca, więc jednocześnie mniejszą odległością pomiędzy sondą i sercem. Dodatkowo, warunki anatomiczne (np. otyłość) nie powodują zaburzenia obrazu badania.
- Echokardiogram obciążeniowy (wysiłkowy) – badanie echokardiograficzne, w którym wykorzystuje się dwie metody diagnostyczne, tj. elektrokardiografię wysiłkową (próba wysiłkowa EKG) oraz badanie echokardiograficzne (echo serca). Echokardiogram wysiłkowy opiera się na stosowaniu odmiennych testów, mających pobudzać kurczliwość oraz wywoływać kontrolowane niedotlenienie mięśnia sercowego. Jednocześnie wykonuje się przy tym ocenę echokardiograficzną kurczliwości serca. Badanie najczęściej przeprowadzane jest w trakcie lub po bezpośrednim zakończeniu wykonywania ćwiczeń na bieżni. Przed rozpoczęciem pomiarów wstrzykuje się pacjentowi dobutamina albo wazodylatatory, mające powodować cięższą pracę serca. Echokardiogram obciążeniowy stosowany jest w diagnostyce choroby wieńcowej serca, wad zastawkowych serca, a także kardiopatii przerostowej.
- Echokardiogram kontrastowy – badanie opiera się na podaniu pacjentowi przez wstrzyknięcie do krwioobiegu środka kontrastowego, który skutecznie poprawia wyrazistość obrazu echokardiogramu. Metoda wykorzystywana jest w celu uzyskania lepszej jakości obrazu w badaniu.
- Echokardiogram wewnątrzsercowy (ICE) - badanie echokardiograficzne wykonywane przy cewnikowaniu serca, niewymagające znieczulenia ogólnego. Echokardiografię tego typu wykonuje się z pomocą specjalnych sond.
- Echokardiografia w trybie M - jedna z najprostszych metod echokardiografii, która pozwala na uzyskanie dynamicznego przekroju serca na wybranej płaszczyźnie. Ten rodzaj echokardiografii stosuje się w przypadku diagnostyki szybko poruszających się struktur (m.in. zastawek, skrzeplin, guzów czy wegetacji). Dodatkowo, metoda umożliwia zmierzenie grubości poszczególnych ścian serca, wymiarów jam, przestrzeni około sercowych oraz dużych naczyń (np. aorty, żyły główna dolna i górna oraz tętnica płucna). Badanie pozwala również na ocenę kurczliwości i asynchronii skurczu komór serca.
- Echokardiografia dopplerowska (technika Dopplera) - badanie służy głównie do pomiaru i oceny przepływu krwi przez komory oraz zastawki serca. Za pomocą techniki Dopplera wykrywa się nieprawidłowości w przepływie krwi w obrębie serca, jak również występowanie otwarcia między komorami serca, problemy z jedną lub więcej zastawkami serca oraz ze ścianami serca.
- Color Doppler - stanowi ulepszoną odmianę techniki Dopplera, tworząc kolorowy obraz badania. Kolory pomagają w określeniu kierunków przepływu krwi w obrębie serca, co pozwala na łatwiejsza i precyzyjniejszą interpretację techniki Dopplera. Więcej przydatnych informacji na temat badania Dopplera znajdziesz tutaj - https://dworska.pl/badania-usg-krakow/chirurgia-naczyniowa-usg-doppler/usg-tetnic-konczyn-dolnych.
- Echokardiografia 2-D - metoda wykorzystywana do oglądania rzeczywistych struktur serca i ich ruchu. Obraz badania ma formę widoku 2D, który zostaje wyświetlony na monitorze w kształcie stożka i pozwala obserwować ruch struktur serca w czasie rzeczywistym. W ten sposób można zobaczyć struktury serca w czasie pracy i ocenić ich poprawność funkcjonowania.
Przygotowanie do echa serca
Przygotowanie do badania echokardiograficznego serca jest różne i zależne od metody wykonywania zabiegu. W przypadku standardowego badania przezklatkowego niewymagane jest szczególne przygotowanie, bowiem wystarczy rozebrać się od pasa w górę i ułożyć
w pozycji na plecach. Z kolei do echokardiografii przezprzełykowej lub wysiłkowej zaleca się wykonywanie badania na czczo (przynajmniej kilka godzin przed zabiegiem).
Przebieg echa serca
Standardowe badanie, wykonywane przez klatkę piersiową, musi odbywać się
w odpowiednio wyciszonym pomieszczeniu. Pacjent powinien leżeć w wyprostowanej pozycji na plecach, a na skórę klatki nanosi się specjalny żel przewodzący fale ultradźwiękowe. Następnie do posmarowanego miejsca przykładana jest głowica ultrasonografu. Sprzęt odbiera echo, które zapisuje w formie obrazu serca na monitorze. W trakcie badania nie wolno się poruszać, a sam zabieg trwa od kilkunastu minut do pół godziny. W przypadku badania przezprzełykowego stosuje się aerozolowe znieczulenie miejscowe na tylną ścianę gardła,
a następnie wprowadza specjalną sondę do wnętrza na głębokość do 38 centymetrów poniżej linii zębów. Zabieg badania przezprzełykowego trwa około kilkunastu minut.
Profilaktyka przy echu serca
Po zabiegu echa serca nie ma restrykcyjnych zasad profilaktyki, choć zaleca się nie przemęczanie organizmu. W przypadku badania metodą przezprzełykową zaleca się niespożywanie alkoholu przez dobę od zabiegu oraz spożywanie płynów, by nie doświadczyć suchości lub podrażnień wewnątrz gardła. Jednak normalne jest odczuwanie lekkiego dyskomfortu, bólu gardła, suchości lub pojawianie się chrypki w przypadku przezprzełykowego echa serca. Niepokojące z kolei powinny być duszność lub mocny ból,
a także problemy z mówieniem - najczęściej stanowią objawy powikłań.
Skutki uboczne w przypadku echa serca
Najczęściej echo serca odbywa się sprawnie i nie pozostawia po sobie żadnego śladu, ale w przypadku niektórych metod mogą występować pozabiegowe efekty uboczne. Efekty te są niegroźne, gdyż badanie dzieje się w warunkach kontrolowanych i jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia pacjentów. Najczęściej na efekty uboczne po zabiegu cierpią osoby, które borykają się z alergią na żel ultrasonograficzny. Po zabiegu może pojawić się uczucie dyskomfortu lub tymczasowy ból w przełyku w przypadku badania przezprzełykowym. Jeżeli zastosowane zostały leki uspokajające to oczywiście może wystąpić uczucie otępienia lub senność. W przypadku badania wysiłkowego może pojawić się tymczasowy ból w piersi, nudności i zawroty głowy lub uczucie zmęczenia - wywołane jest to wysiłkiem fizycznym lub chwilowym stresem związanym z badaniem. Echokardiografia może powodować nieregularne bicie serca, a w skrajnych przypadkach zawał serca - jednak warunki badania są kontrolowane, więc istnieje minimalne ryzyko. Niektóre osoby reagują także silniej na środek kontrastowy w echo kontrastowym serca. W następstwie może pojawiać się reakcja alergiczna w postaci swędzenia.
Źródła:
Kasprzak D. J., i in. Echokardiografia w praktyce klinicznej – Standardy Sekcji Echokardiografii Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego 2007. Kardiol Polska. 2007, 1142-1162.
Machaj I., i in.. Nieinwazyjne badania obrazujące w kardiologii. Medycyna Ogólna Nauk o Zdrowiu. 21(4). 2015, 362-368.
Piórkowski A., Kempny A. CT2TEE - a novel, internet-based simulator of transoesophageal echocardiography in congenital heart disease. Kardiol Pol. 2010, 374-379.
Piórkowski A., Kempny A. The transesophageal echocardiography simulator based on computed tomography images. IEEE Transactions on Biomedical Engineering. Vol 60(2). 2013, 292-299.
Podstawy echokardiografii, Collegium Medicum. 2014, http://kardiologia.biziel.pl/4f3.pdf [dostęp online dnia 10. 06. 2020].
Przymuszała-Staszak D., Guzik P. Podstawowe wskazania i techniki echokardiograficzne. Anestezjologia i Ratownictwo. 5. 2011, 462-467.
