Usuwanie kamienia ze ślinianki, leczenie kamicy ślinianek

Kamica ślinianek - objawy

Kamień gruczołu ślinowego – zwany także kamieniem przewodu ślinowego – to uwapniona struktura, która może blokować wypływ śliny ze ślinianki do jamy ustnej.  Kamienie zwykle nie powodują żadnych objawów, dopóki nie osiągną rozmiaru zaburzającego drożność przewodu ślinowego. Ślina cofa się wtedy do gruczołu, powodując ból i obrzęk w okolicy ślinianki zajętej kamicą.

Typowym objawem kamicy ślinianki jest nawracający tępy ból w okolicach żuchwy, twarzy, uszu lub szyi. Dolegliwości zwykle nasilają się podczas jedzenia, szczególnie kwaśnych lub słodkich potraw, które pobudzają wydzielanie śliny. Może wystąpić stan zapalny i infekcja w obrębie dotkniętego gruczołu, co w niektórych przypadkach może być obserwowane jako opuchnięcie części twarzy lub wyczuwalny bolesny guz pod żuchwą. 

W większości przypadków kamica dotyczy ślinianek podżuchwowych znajdujących się na dnie jamy ustnej. Kamienie mogą tworzyć się także w śliniankach przyusznych zlokalizowanych po wewnętrznej stronie policzków lub w śliniankach podjęzykowych położonych pod językiem. 

Objawom bólowym czasami towarzyszy uczucie suchości w ustach i/lub gorzki posmak w jamie ustnej. 

Przyczyny powstawania kamieni w śliniankach

Czynniki przyczyniające się do zmniejszonej produkcji śliny i/lub zagęszczenia śliny mogą zwiększać ryzyko wystąpienia kamieni ślinowych. Czynniki te obejmują:

• odwodnienie organizmu, 
• dieta bogata w sole mineralne, szczególnie wapń i fosfor, 
• stosowanie niektórych leków, np. przeciwhistaminowych, leków diuretycznych, leków psychiatrycznych,
• niektóre choroby wywołujące zaburzenia wydzielnicze ślinianek np. zespół Sjögrena. 

Ponadto uraz gruczołów ślinowych oraz nałogowe palenie tytoniu może zwiększać ryzyko tworzenia kamieni w obrębie ślinianek.

Dokładna patogeneza kamicy ślinianek nie została dobrze poznana, jak dotąd zasugerowano dwie dominujące teorie. Jedna z nich proponuje, że w ziarnistościach wydzielniczych gruczołów ślinowych znajduje się wiele wewnętrznych mikrozwapnień. Kiedy te mikrozwapnienia zostaną uwolnione do przewodów ślinowych, mogą indukować proces tworzenia się większych kamieni. Druga hipoteza sugeruje, że bakterie lub resztki jedzenia znajdujące się w jamie ustnej przedostają się do przewodów ślinianek podżuchwowych lub przyusznych, co stanowi organiczne podłoże do tworzenia się kamieni. 

Z czego zbudowany jest kamień ślinianki?

Histologicznie kamienie ślinianek składają się z mieszaniny materiałów organicznych i nieorganicznych. Najbardziej centralna część kamienia (rdzeń wewnętrzny) uważany jest za początkowy sialolit, który następnie powiększa się w wyniku odkładania się dodatkowego materiału, tworząc zewnętrzne blaszki (warstwy). Materiały nieorganiczne obejmują m.in. hydroksyapatyt i fosforan oktawapniowy. Materiały organiczne występujące w sialolitach obejmują glikoproteiny, pozostałości komórkowe, bakterie i mukopolisacharydy. 

Diagnostyka kamieni na śliniankach

Na wizycie konsultacyjnej lekarz laryngolog zbierze wywiad dotyczący odczuwanych objawów, następnie przeprowadzi badanie jamy ustnej oraz badanie okolicy głowy i szyi. W badaniu palpacyjnym można wstępnie stwierdzić obrzęk ślinianki, jej zwiększoną spoistość, obecność guzka oraz miejscową bolesność dotykową. 

Badania obrazowe pomocne w rozpoznaniu kamicy ślinianek, określeniu wielkości i lokalizacji kamieni:

• USG ślinianek,
• sialografia,
• zdjęcie RTG,
• sialoendoskopia,
• tomografia komputerowa. 

Dobór potrzebnych badań obrazowych jest ustalany przez lekarza laryngologa na pierwszej wizycie konsultacyjnej. 

Leczenie kamicy ślinianek

Leczenie kamicy ślinianek zwykle rozpoczyna się od próby postępowania zachowawczego, obejmującego masowanie gruczołu ślinowego, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Objawy infekcji, w tym powiększenie węzłów chłonnych, ropna wydzielina z przewodów ślinowych czy rumień otaczający przewody ślinowe, wskazują na konieczność zastosowania antybiotykoterapii. 

Usuwanie kamieni - zabiegowe

Jeżeli postępowanie zachowawcze pozostaje nieskuteczne, konieczne jest podjęcie leczenia zabiegowego. 

Ruchome kamienie podżuchwowe o średnicy mniejszej niż 5 mm zlokalizowane w kanale dystalnym należy początkowo poddać leczeniu endoskopowemu. Zatrzymane kamienie podżuchwowe w obrębie przewodu dystalnego oraz kamienie większe niż 5 mm zwykle poddaje się leczeniu poprzez chirurgiczne nacięcie przewodu ślinowego z dostępu przez usta pacjenta. 

W przypadku rozpoznania uporczywej kamicy nawracającej lub objawowej kamicy zlokalizowanej w miąższu ślinianki lekarz może zadecydować o konieczności usunięcia całego gruczołu.

Jakie znieczulenie stosuje się podczas usuwania kamieni ślinianek?

Anestezjolog może zastosować znieczulenie miejscowe lub lekkie ogólne, zależnie od rozległości planowanego zabiegu. 

Wycięcie kamienia ze ślinianki - jak długo trzeba zostać w szpitalu?

Zabiegi usuwania kamieni z przewodów ślinowych są realizowane w ramach chirurgii jednego dnia. W większości przypadków pacjent może opuścić szpital już kilkanaście godzin po zabiegu. 

Rekonwalescencja po chirurgicznym usunięciu kamienia ze ślinianki

1.  Aby uniknąć nadmiernego stymulowania ślinianek i zapewnić im czas na gojenie, przez pierwsze kilka dni po zabiegu należy stosować dietę półpłynną. Ponadto wskazana jest rezygnacja z pikantnych i kwaśnych pokarmów, które mogłyby podrażnić ślinianki. Posiłki powinny mieć temperaturę pokojową lub mogą być lekko schłodzone. 
2. Należy dbać o właściwą higienę jamy ustnej. Ponadto lekarz może zalecić stosowanie miejscowych maści lub płynów ułatwiających gojenie w okolicy operowanej ślinianki. 
3. Odpowiednie nawodnienie organizmu zmniejsza ryzyko ponownego powstawania nowych kamieni w operowanej śliniance. 

Pozostałe szczegółowe zalecenia po operacji usunięcia kamieni ze ślinianki otrzymasz od lekarza przeprowadzającego zabieg. 

Operacyjne leczenie kamicy ślinianek - umów wizytę